Prostat kanseri, cilt kanserinden sonra erkeklerde en fazla görülen kanser türüdür. Erkeklerde kansere bağlı ölümlerde de ikinci sırada yer almaktadır. Prostat spesifik antijen (PSA) testi sayesinde, bu kanserin erken tanısı mümkündür. Bu testin uygulanması sayesinde, prostat kanserinden ölümler azalma göstermiştir. Prostat erkek genital sistemindeki, mesane çıkışı çevresinde olan ve meni akışkanlığını sağlayan salgı bezidir. İçeriği salgıyı yapan hücreler ve destek dokularından oluşmuştur. Erken tanı konmazsa, kanser lenf ve kan damarlarıyla çevre dokulara yayılabilir. En fazla çevre lenf düğümleriyle kemiklere yayılım gösterir. Ayrıca karaciğer, akciğer ve vücutta olan diğer organlara yayılım gösterebilir.

Bu kanser türü 70 yaşın üzerindeki erkeklerde %50 oranında, 90 yaşın üzerindeki erkeklerin genellikle tamamında mikroskobik düzeyde hesaplanır. Sağlıklı olan erkeklerin yaşam boyu prostat kanseri olma riski yaklaşık %17 kadardır. Bu yaklaşık 6 erkekten birini etkileyen kanser türü olduğunu gösterir. PSA testinin 1980'li yıllarda bulunmasıyla birlikte, hastalıktan ölüm oranları düşüş göstermeye başlamıştır. Bu konuda ABD tarafından yapılan araştırmada, her yıl 250 bin erkekte bu kanserin belirlendiği, bunların %95 kadarının 45 yaşın üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

Prostat kanserinin nedenleri hakkında tam olarak kesin bilgiler bulunmamaktadır. Fakat genetik yatkınlığın, çevre koşullarının etkili olduğu düşünülmektedir. Bu konuda yaş faktörü, ailede prostat kanserinin olması, beslenmede yağlı besinlerin daha fazla tüketilmesi, hormonlar, kadmium, A ve D vitaminleri gibi risk faktörlerinin olduğu düşünülür. Özellikle kişinin yaşı ve aile geçmişi önemli risk faktörleridir. Normalde 50 yaşından sonra erkeklere prostat kanseri değerlendirilmesi yapılırken, ailesinde kanserin olması halinde araştırmalar 40 yaşından itibaren başlatılmaktadır. Tahminlere göre bu kanserlerin babadan oğula %10 oranında genetik olarak geçtiği düşünülmektedir. Ayrıca hastaların çocuklarında ya da kardeşlerinde görülme riski 2-9 kat daha fazladır.

Prostat kanserinin latent formu ve klinik aktif form olmak üzere, iki farklı formu bulunmaktadır. Latent formunda hastalık yaşam boyu bile tanı konmadan sessiz bir seyir izlerken, klinik aktif formda kanser prostat dışına çıkarak ilerlemektedir. Bu kanserin tam olarak nedenleri bilinmediğinden, çoğu zaman önlenmesi mümkün olmaz. Fakat yeni gelişmelerle hastalarda diyet ve yaşam şekli değişimleriyle riskin azaltılabileceği belirlenmiştir. Bunun için kişilerin domates, soya fasulyesi, yeşil çay, omega 3 içeren besinler tüketmesi prostat kanseri riskini azaltabilir. Ayrıca düzenli egzersiz yapılması da tavsiye edilir. Fazla kilolardan kaçınılması, kolesterol değerlerinin kontrol altında tutulması, yağlı gıdalardan ve kırmızı etten uzak durulması gerekir.

Bu kanser türü hastalarda genellikle check up sırasında uygulanan PSA testi sırasında saptanır. Nadir olarak erken dönemde belirtiler meydana gelebilir. İdrar yaparken zorlanma, idrar akım hızının azalması, sıkça idrara çıkma gibi yakınmalar, yaşla birlikte iyi huylu prostat büyümesiyle bağlantılıdır. Kanserde meydana gelen büyüme ise daha çok ileri safhalarda prostatın dış kapsülü tarafında olur ve idrar çıkışını zorlar. Yapılan rektal muayenede ele gelen sertlik olması halinde biyopsi yapılmalıdır.

Parmakla rektal muayene: bu muayenede doktor prostatın dışında tümör olması açısından sertlik ya da düzensizliği kontrol eder. Prostat kanserinde hastaların %25 kadarında PSA düzeyleri normal olmasına rağmen, kanserin tanısı bu muayene sonucunda tespit edilen sertlik ve düzensizlikle koyulur.

Prostat spesifik antijen PSA testi: PSA değeri kanda proteine bağlı olarak ya da serbest olarak iki farklı şekilde bulunur. Prostat kanseri serbest PSA ölçülmesiyle daha kolay teşhis edilir. Normal değer 0-4 arasında kabul edilir. Ancak genç yaştaki kişilerde bu sınır daha aşağıya çekilmiştir. Bu değer 40-49 yaş arasında 2,5 ng / ml, olurken, 50-59 yaş arasında 3,5 ng / ml olarak belirlenmiştir. Yaşın ilerlemesiyle bu değer 5,5 ng / ml değerlerine kadar çıkmaktadır. Bunun dışında prostat kanseri açısından PSA hızının yıllık olarak artışı, PSA dansitesi biyopsi yapılma kararında etkili olmaktadır.

Trans rektal ultrason eşliğinde biyopsi (TRUS): Biyopsi TRUS ile yapılır. Bu rektal yolla yapılan ultrasonografi aygıtıdır. Batın ultrasonuna göre, prostatı yakından gösterdiğinden avantajlı olur. Bazı durumlarda biyopsi yapılmadan da kullanılır. Ultrasona eklenen parçayla prostat dokularından doku örneği alınabilir. Biyopsi hastanın yaşı ve prostat büyüklüğü gibi unsurlar değerlendirilerek uygulanır.

Prostat kanseri 4 evre halinde sınıflandırılır. Hastalara tanı koyulduktan sonra kanserin evresine göre tedavi seçenekleri uygulanır. Bunlar cerrahi, hormon tedavisi ve radyoterapi şeklinde uygulanır. Tedavi lokal veya sistemik şekilde olabilir. Lokal tedaviler cerrahi ve radyoterapi şeklinde uygulanır. Burada amaç kanseri yok etmektir. Özellikle kanserin yayıldığı durumlarda kontrolü sağlamak için uygulanır. Sistematik tedavi ise kanserin yayılmasını önlemek için uygulanır. Tedavide tümörün evresi, hastalığın belirtileri ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınır. Hastalar tedavi konusunda bilgilendirilerek, tedavi sürecine geçilir. Hormon tedavilerinde ise kanser hücrelerinin gelişmesi ve çoğalması için gerekli olan erkeklik hormonları yani androjeni azaltmak için uygulanır. Testisler erkeklik hormonu testosteron üretim yeridir. Az miktarda böbrek üstü bezlerinde de üretilir. Bu nedenle hormon tedavisi ilaçlarla ve cerrahiyle bu hormonları azaltmak ve kanserin gelişmesini önlemek için uygulanır. Cerrahi tedavide prostatın bir bölümü ya da tamamı alınabilir. Hormon tedavisi kapsamında ise testislerin alınması gündeme gelebilir.

Prostat kanseri hastalarında tedaviler evrelere göre sınıflandırılır. Erken evredeki hastalarda, prostat spesifik antijen kan seviyesi PSA, Gleason puanı tedavinin belirlenmesinde yardımcı olacak bilgiler vermektedir. Bu kanser hastalığı da diğer kanserlerde olduğu gibi, numaralarla isimlendirilir.