Prostat Biyopsisi Nedir?
Prostat biyopsisi, prostat bezinden küçük doku örneklerinin alınarak patolojik incelemeye gönderildiği tıbbi bir işlemdir. Bu işlem genellikle prostat kanseri şüphesi durumunda, anormal PSA (Prostat Spesifik Antijen) değerleri, rektal tuşe muayenesinde şüpheli bulgular veya görüntüleme tetkiklerinde kuşkulu alanlar tespit edildiğinde uygulanır.
Prostat Biyopsisi Nasıl Yapılır? (Adım Adım)
Prostat biyopsisi çoğunlukla "transrektal ultrason (TRUS) rehberliğinde" gerçekleştirilir. İşlemin temel adımları şu şekildedir:
- Hazırlık Aşaması: İşlem öncesinde hastaya genellikle 3-5 gün süreyle kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, coumadin vb.) kesilmesi önerilir. Bağırsakların temiz olması için lavman yapılır. İşlemden birkaç saat önce antibiyotik başlanarak enfeksiyon riski azaltılır. Lokal anestezi kullanılacaksa, hasta işleme aç gelir.
- Pozisyon ve Görüntüleme: Hasta, dizlerini göğsüne çekmiş şekilde yan yatar. Doktor, ucunda ultrason probu bulunan ince bir cihazı rektuma (makat) yerleştirir. Bu ultrason sayesinde prostat ekranda net bir şekilde görülür ve biyopsi alınacak bölgeler belirlenir.
- Anestezi Uygulaması: İşlemin hastaya daha konforlu geçmesi için prostat çevresine lokal anestezik enjeksiyon yapılır. Bu, biyopsi iğnesinin batışı sırasında oluşacak ağrıyı büyük ölçüde azaltır.
- Biyopsi Alma İşlemi: Doktor, ultrason probuna entegre edilmiş olan bir "biyopsi tabancası" kullanır. Bu tabanca, "spring" adı verilen bir mekanizma ile çok hızlı bir şekilde ileri fırlayan ince ve içi boş bir iğneden oluşur. İğne prostat dokusuna girerek saniyenin çok küçük bir bölümünde silindir şeklinde küçük bir doku parçası (yaklaşık 1-1.5 cm uzunluğunda) kesip alır ve geri çekilir. Bu işlem sırasında genellikle "klik" sesi duyulur ve hafif bir sızlama hissedilebilir.
- Örnek Sayısı (Kor Biyopsi): Standart bir biyopside prostatın farklı bölgelerinden (sağ-sol, taban-orta-apex) genellikle 10-12 arasında örnek alınır. Buna "sistematik 12'li biyopsi" denir. Eğer multiparametrik MR görüntülemede şüpheli bir lezyon (PIRADS lezyonu) tespit edilmişse, doktor bu şüpheli bölgeye ek olarak hedefli (target) biyopsiler de yapar.
- İşlem Sonrası: Tüm örnekler alındıktan sonra ultrason probu çıkarılır. Alınan doku örnekleri, patoloji laboratuvarında incelenmek üzere özel kaplara konulur. İşlem genellikle 15-20 dakika sürer.
İşlem Sonrası Beklenen Durumlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
İşlem sonrasında hastanın bir süre dinlenmesi önerilir. Aşağıdaki belirtiler birkaç gün boyunca normal kabul edilir:
- İdrarda hafif kan (hematüri)
- Menide veya dışkıda kan görülmesi
- Hafif rektal rahatsızlık veya kanama
Ancak, aşağıdaki durumlarda derhal doktora başvurulmalıdır:
- Şiddetli rektal kanama
- Yüksek ateş, titreme (enfeksiyon belirtisi)
- Şiddetli karın ağrısı
- İdrar yapamama
Alternatif Biyopsi Yöntemleri
Transrektal biyopsi en yaygın yöntem olmakla birlikte, bazı durumlarda diğer yöntemler tercih edilebilir:
- Transperineal Biyopsi: İğne, makat ile testisler arasındaki perine bölgesinden cilt altına sokularak prostat'a ulaştırılır. Bu yöntem özellikle daha önce biyopsi yapılmış, rektumu alınmış hastalarda veya enfeksiyon riskinin daha düşük tutulmak istendiği durumlarda kullanılır. Genellikle genel anestezi altında yapılır.
- MR-Ultrason Füzyon Biyopsisi: Bu en gelişmiş yöntemde, daha önceden çekilmiş olan multiparametrik prostat MR görüntüleri, gerçek zamanlı ultrason görüntüleriyle bilgisayar ortamında birleştirilir (füzyon). Bu sayede doktor, MR'da şüpheli görünen lezyonu çok daha hassas bir şekilde hedefleyerek biyopsi alabilir. Tanı doğruluğu standart biyopsiye göre daha yüksektir.
Sonuçların Değerlendirilmesi
Alınan doku örnekleri patolog tarafından mikroskop altında incelenir. Sonuçlar genellikle bir hafta ile on gün içinde çıkar. Patoloji raporunda, kanser olup olmadığı, varsa kanserin agresiflik derecesini (Gleason Skoru) ve ne miktarda bulunduğu gibi kritik bilgiler yer alır. Bu sonuçlar, tedavi planının şekillendirilmesinde temel teşkil eder.
Unutulmamalıdır ki, her biyopsi sonucu kanser anlamına gelmez. Birçok biyopsi sonucu kanser dışı iyi huylu durumları (prostatit, benign prostat hiperplazisi) gösterebilir veya tamamen normal çıkabilir. |
